Өрөспүүбүлүкэ куонкурустарын устуоруйатыгар Дьокуускай куоракка биир хостоох кыбартыыра бу саамай улахан бирииһинэн буолла. Ахсынньы 10 күнүгэр кэрэ быһыы-таһаа уонна талааны көрүүгэ сүүмэрдиир кыргыттарга улахан кастинг тэрилиннэ. Куонкурус түмүктүүр чааһа тохсунньу бүтүүтэ ыытыллыаҕа. Чурапчыттан Анжела Оконешникова улахан сүүмэрдээһини ааһан, улуус аатын көмүскүүр чиэскэ тигистэ.
Үөһэ этиллибитин курдук, өрөспүүбүлүкэ 2020 сыллааҕы Кэрэ куота тупсаҕай коронаны таһынан сабыс-саҥа кыбартыыра күлүүһүн тутуоҕа. Бастакы вице-мисс массыынанан, оттон иккис вице-мисс соҕуруу дойдуга иккиэ буолан айанныыр путевкаларынан наҕараадаланыахтара. Чурапчы улууһугар бу маннык улахан куонкуруска кыайыыны 2010 сыллаахха 21 саастаах Виолетта Дьячковская аҕалбыта. Ол кэнниттэн 2018 сыллаахха Хадаартан төрүттээх 18 саастаах Кристина Иванова, итиэннэ төһө да Таатта улууһуттан кытыннар, Чурапчыттан төрүттээх 22 саастаах Людмила Тарабукина олус ситиһиилээхтик кыттыбыттара.
Оттон буолаары турар 2020 сыллааҕы куонкуруска Чурапчы биир убаастанар ыала Оксана Григорьевна уонна Яков Павлович Оконешниковтар саамай кыра, маанылаах кыыстара Анжела Оконешникова улуус аатын көмүскүөҕэ. Анжела түбүктээх үөрэхтэн, успуортан уонна куонкуруска бэлэмнэнии сүпсүлгэниттэн быыс булан, биһиги эрэдээксийэбитигэр сибээскэ тахсан бэриллибит ыйытыктарга холкутук, истиҥник эппиэттээтэ.
– Төрөппүттэриҥ, бииргэ төрөөбүттэриҥ туһунан кылгастык билиһиннэриэҥ дуо?
– Төрөппүттэрим иккиэн – Чурапчы улууһун нэһилиэктэриттэн төрүттээхтэр. Ийэм Оксана Григорьевна төрдө – Алаҕар, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, Чурапчы нэһилиэгин “Чурапчыына” дьахтар түмсүүтүн салайааччыта, “Чуораанчык” уһуйааҥҥа методиһынан үлэлиир. Аҕам Яков Павлович – Мугудай нэһилиэгиттэн төрүттээх. Улуустааҕы оҕо ыспартыыбынай оскуолатын дириэктэрэ, РФ уонна СӨ физическэй култуураҕа уонна успуорка туйгуна, улуус Сэбиэтин дьокутаата. Чурапчы нэһилиэгин Саҥа дэриэбинэ томторугар 1996 сыллаахтан олохсуйан олоробут. Дьиэ кэргэммитигэр бииргэ төрөөбүт – төрдүөбүт. Мин саамай кыралара буолабын. Бииргэ төрөөбүттэрим бары Хотугулуу Илиҥҥи федеральнай университеты ситиһиилээхтик бүтэрэн үлэлии-хамныы сылдьаллар. Улахан эдьиийим, Алена омук тылын салаатын бүтэрбитэ, иккис эдьиийим Мария туризм салаатын түмүктээн, иккис үрдүк үөрэҕин Кытай дойдутун Циньчжоу куоратыгар норуоттар икки ардыларынааҕы туризм идэтин баһылаан идэтинэн үлэлии-хамныы сылдьар. Убайым Уйусхан физическэй култуура уонна успуорт үнүстүүтүн бүтэрэн, Арассыыйа армиятын кэккэтигэр ытык иэһин төлөөн, демобилизацияланан кэлбитэ. Бэйэм кэриэй тылын филолога идэҕэ үөрэнэбин, ХИФУ 4-с кууруһун устудьуонабын. Биһиги дьиэ кэргэн араас куонкурустарга кыттан кэллибит: 2004 сыллаахха, эдьиийим Алена 4-с кылааска үөрэнэ сылдьан, кырачаан кырасаабыссалар куонкурустарыгар улууска “Ум. Красота. Грация” кыайыылааҕа, өрөспүүбүлүкэҕэ «Маленькая красавица Якутии» куонкуруска ситиһиилээхтик кыттан, кыайыылаах аатын сүгэн, Саха сирин аатын Киргизия Бишкек куоратыгар көмүскээн «Орто Азия I принцессата» ааты ылан, улахан ситиһиилэнэн, үөрүү-көтүү көтөллөнөн дойдутугар төннүбүтэ. Маны таһынан 2005 сыллаахха улууска ыытыллыбыт «Бастыҥ дьиэ кэргэн» куонкурус кыайыылааҕа буолан, улууспут чиэһин өрөспүүбүлүкэҕэ көмүскээн «Бастыҥ тыа сирин дьиэ кэргэнэ» анал аат кыайыылааҕа буолбуппут итиэннэ 2006 сыллаахха СӨ бастыҥ дьиэ кэргэттэрэ Бочуот кинигэтигэр киирбиппитин тус бэйэм биһиги дьиэ кэргэммит улахан ситиһиитинэн ааҕабын.
– Анжела, кэлэр сыл, тохсунньу бүтүүтэ Саха сирин биир саамай кэрэ куотун талар улахан куонкуруска бэлэмнэнии бэйэҥ өттүгүттэн хайдах баран иһэрий?
– Ахсынньы 10 күнүгэр Саха сирин бастыҥ кыргыттарын куонкуруһугар кыттыыга кастинг ыытыллыбыта. Өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыттан уонна Дьокуускай куораттан уопсайа 70-ча буолан кастины ааспыппыт. Сүүмэрдээһин түмүгүнэн 25 кыыс талыллыбыта, ол кэннэ онлайн-сүүмэрдээһиҥҥэ эбии 5 кыыһы ылбыттара. Бу куонкуруска кыттарбар эдьиийим аах көҕүлээбиттэрэ, онтон төрөппүттэрим этиилэрин тирэх оҥостон, чугас дьонум өйөбүллэринэн кыттарга быһаарынным. Кыттааччылары барыбытын түмэн, былааннаммыт дьаһаллар ыытыллан иһэллэр. Дьокуускай куорат 203 микро-оройуонугар баар Smart – бибилэтиэкэ киинигэр сүрүн бэлэмнэниилэр, көрсүһүүлэр, ону таһынан «Фитнеслайф» кулуупка эти-хааны эрчийэр дьарыктар ыытыллаллара былааннанар. Куонкурус кыттыылаахтарын бэлэмниир бөлөҕү уонна бу куонкурус 2011 сыллаах кыайыылааҕын Олеся Кондакованы кытары көрсүһүү буолан ааста. Куонкурус ирдэбилин, түһүмэхтэрин билистибит уонна бэйэбитигэр сөптөөх сүбэлэри ылынныбыт.
– Үөрэҕи, успуорду өрө тутар киһи буоларыҥ быһыытынан бириэмэҕин хайдах аттарынан дьарыктанаҕын?
– Бириэмэни сөпкө аттарыннахха, бэйэни таба салайыннахха, тугу барытын ситиһиэххэ сөп дии саныыбын. Кыра эрдэхпиттэн успуорка сыһыаннаах буолан ол интэриэһим билигин да сүппэт. Үөрэхпиттэн быыс булан, саалаҕа тиийэн сүүрэрбин, дьарыктанарбын ордоробун. Ол сылдьан санаабын сааһылыыбын, бэрээдэктиибин.
– Буолаары турар куонкуруска чугас дьонуҥ хайдах сыһыаннаһалларый уонна кимнээх эйиэхэ күүс-көмө, өйөбүл буолалларый?
– Бастатан туран, төрөппүттэрим, бииргэ төрөөбүттэрим, чугас аймахтарым сүрүн күүс-көмө буолаллар. Ийэм да, аҕам да өттүлэриттэн култуура эйгэлээхтэр үгүстэр. Чопчу бэлиэтиир дьонум: эбэм Мария Павловна Толстоухова, култуура бэтэрээнэ, «Гражданскай килбиэн» бэлиэ хаһаайката, мэлдьи кыттыахтаах куонкурустарбытыгар көмөлөһөр, сүбэ-ама биэрэр. Ийэм бииргэ төрөөбүт бырааттара Рустам, Ренат Хоннар култуура эйгэтигэр айымньылаахтык үлэлии сылдьар дьон буолаллар. Кинилэр сүбэлэрэ, көмөлөрө миэхэ биир төһүү күүс буолар. Куонкурус буолара ыйы кыайбат бириэмэ хаалла, билигин иннибэр өссө күүстээх бэлэмнэнии күүтэр. Биир дойдулаахтарым, Чурапчым улууһун дьоно-сэргэтэ, иитиллибит-үөрэммит оскуолам кэлэктиибэ, доҕотторум-атастарым миэхэ күүс-көмө, өйөбүл буолуохтара диэн эрэнэбин.
– Талбыт идэҕин төһө баһылаан эрэҕиний уонна идэни баһылыырга тус баҕа санаа ордук туһалыыр дуу, эбэтэр эрдэ оскуолаҕа ылбыт баазаҥ сүрүн оруолу ылар дуу?
– Оскуола сааспытыттан төрөппүттэрбит: «Аныгы олоххо сайдыылаах киһи, хас да омук тылын баһылыахтаах», – диэн куруутун сүбэлииллэрэ уонна кинилэр өйөбүллэринэн араас дойдуну кэрийэн көрдүбүт, араас омуктар тылларын, устуоруйаларын хасыһан үөрэтэбит. Ол курдук, эдьиийдэрим: Алена английскай, Мария кытай тылларын, оттон бэйэм кэриэй тылын талан, ситиһиилээхтик үөрэнэ сылдьабын. Ханнык баҕарар идэни баһылааһыҥҥа баҕа санаа, кыһамньы улахан оруоллаах дии саныыбын, онно оскуолаҕа ылбыт билииҥ көмө буолар. Омук тылын салаатын таларбар өй-санаа укпут, билиини биэрбит, угуйбут учууталларбынан Татьяна Николаевна Дьячковская, Зинаида Алексеевна Шестакова, Виктория Никифоровна Григорьева буолаллар. Кинилэргэ махталым муҥура суох. Омук тылын баһылыырга хайаан да ол дойду эйгэтигэр сырыттахха киһи элбэҕи ылынар, эбиллэр эбит. ХИФУ-га үөрэнэр кэммэр собеседованиены этэҥҥэ ааһан, Кванджу куорат Чосон университетыгар 4 ый стажировкаламмытым. Бу сайын Сеулга баар Хангук университекка саха-корейскай форумҥа кыттыыны ылбытым.
– Улууспут волейбол сүүмэрдэммит хамаандатын биир күүстээх оонньооччута буолаҕын. Успуорка эйигин ким уһуйбутай уонна төрөөбүт интэринээт–оскуолаҕын төһө ахтаҕын?
– Чурапчыбыт СӨ успуорт эйгэтигэр бастыҥ көрдөрүүлээх улуус буоларынан уонна баай устуоруйалаах, үгүс элбэх ыспартыыбынай ситиһиилэрдээх, Улуу тириэньэрбит Дмитрий Петрович Коркин аатын сүгэр оскуоланы үөрэнэн бүтэрбиппинэн, киэн туттабын. Уһуйаан сааспыттан успуорка уһуйбут салайааччыбынан Анастасия Семеновна Пестрякова буолар. «Чуораанчык” уһуйааҥҥа кини салайбыт «Имигэсчээн» цирковой, онтон кэлин оскуолаҕа Дмитрий Иванович Чаҕаан “Урааҥхай» цирковой устуудьуйаларыгар сылдьан, өрөспүүбүлүкэҕэ цирковой бэстибээл хас да төгүллээх лауреаттара, дипломаннара буолбуппут. Ол устуудьуйаҕа бииргэ төрөөбүттэрим бары да сылдьыбыттара уонна дьиэ кэргэнинэн кыттан, икки сыл субуруччу «Цирковая семья» анал аат кыайыылаахтара буолбуппут. Кэлин улаатан баран волейбол отделениетыгар көспүтүм. Хас биирдии оонньооччу хамаанда туһугар бары биир киһи курдук буоларга, ханнык да түгэҥҥэ хамаанданы түһэн биэрбэт туһугар оонньуурга, былаһааккаҕа киирэн сүүс бырыһыан бэйэҕин көрдөрөргө үөрэппит-такайбыт тириэньэрбинэн эдьиийим Саргылана Оконешникова буолар. Кини салайыытынан, өҥөтүнэн өрөспүүбүлүкэ элбэх күрэхтэрин кыайыылаахтара, призердара буолабыт. Оскуолаҕа үөрэммит сылларбар, элбэх күрэхтэһиилэргэ сылдьан киһи быһыытынан сайдарбар, успуордунан дьарыктаммытым олохпор туһалыыр. Онон успуорка уһуйбут күүстээх тириэньэрдэрбэр махталбын тиэрдэбин. Бииргэ үөрэммит, бииргэ дьарыктаммыт оҕолорбун ханна да сырыттарбын, наар истиҥник саныыбын, көрүстэрбит эрэ үөрэ-көтө кэпсэтэн урукку кэмнэрбитин ахтабыт.
– Олоххо сирдэтинэр тутаах девиһиҥ уонна инники былааннаргыттан кылгастык кэпсээ эрэ.
– «Хаһан да санааны түһэрбэккэ, туохтан да толлубакка, инниҥ диэки баран ис!» диэн девизтээхпин. Инники былааммар бастатан туран, бу кэлэр сылга үөрэхпин түмүктүүр эппиэтинэстээх сылым буолар, онон улахан болҕомтону үөрэхпэр уурабын. Ол кэннэ талбыт идэбин чиҥэтэн үрдэтинэр, эбии үөрэнэр былааннаахпын.
– Анжела, бириэмэ булан биһигини кытары санааҕын үллэстибиккэр махтанабыт. Куонкуруска кыайыыны-хотууну, дьиэ кэргэҥҥэр кытаанах доруобуйаны, иллээх-эйэлээх олоҕу баҕарабыт.
Кэпсэттэ Сэмэн Жендринскэй
Источник: UlusMedia